2017-nji ýylyň awgust aýynda Ganada teplisa ekerançylyk tehnologiýasyny ösdürmek üçin “Strategiýa, meýilleşdiriş we taslamany durmuşa geçirmek seminarynyň” ahyrynda gatnaşyjylar tarapyndan edilen çagyryş dogry ugurda ädim boldy.
Bu, gatnaşyjylar gülläp ösýän täsin gök önümine baryp görenlerinde teplisa ekerançylyk tehnologiýasy bilen tanyş bolandan soň boldy.Pomidor we beýleki gök önümleriň ösdürilip ýetişdirilýän Uly Akkra sebitindäki Aşaýmanyň golaýyndaky Adjei-Kojo-daky fermalar çäkli.
Dawenýada, Beýik Akkrada-da gülläp ösýän beýleki teplisa fermalary bar.
Gatnaşanlaryň pikiriçe, bu tehnologiýa garyplygy ýok etmäge we diňe Ganada däl, eýsem Afrikanyň beýleki ýurtlarynda azyk howpsuzlygy meselelerini çözmäge kömek eder.
Houseyladyş, gözegçilik edilýän mikro daşky gurşaw şertlerinde pomidor, ýaşyl noýba we süýji burç ýaly ekinleriň ösdürilip ýetişdirilýän gurluşydyr.
Bu usul ösümlikleri amatsyz howa şertlerinden - aşa temperaturadan, ýelden, ýagyşdan, aşa radiasiýa, zyýan berijilerden we kesellerden goramak üçin ulanylýar.
Teplisa tehnologiýasynda daşky gurşawyň şertleri teplisanyň kömegi bilen üýtgedilýär, şonuň üçin islendik ösümligi islendik ýerde az zähmet bilen islendik ýerde ösdürip ýetişdirip bolýar.
Gatnaşan we Demirgazyk sebitiň Sawla-Tuna-Kalba etrabyndan bolan daýhan Jozef T. Baýel (ýazyjy bilen geçirilen söhbetdeşlikde) bu seminaryň häzirki zaman ekerançylyk tehnologiýalary barada bilim alandygyny aýtdy.
“Bize leksiýalarda öwretdiler, ýöne ekerançylygyň bu görnüşiniň Ganadadygyny bilmedim.Ak adamyň dünýäsinde bir zat diýip pikir etdim.Aslynda, ekerançylygyň bu görnüşini edip bilseňiz, garyplykdan uzakda bolarsyňyz "-diýdi.
Gananyň Ykdysady abadançylyk taslamasynyň bir bölegi bolan Gana uniwersitetiniň amaly ylymlar we tehnologiýa instituty tarapyndan gurnalan her ýylky seminara daýhanlar, syýasatçylar we meýilleşdirijiler, akademiýa, ýerli öndürijiler, oba hojalygy operatorlary we telekeçiler gatnaşdy.
Afrika ýurtlarynyň köpüsinde eýýäm oba hojalygyny özgertmek amala aşyrylýar we teplisa ekerançylygy daýhanlara oba hojalygynyň girdejilerini, zähmet we dökünleri az ulanmaga mümkinçilik berer.Mundan başga-da, zyýankeşleri we kesellere garşy göreşi güýçlendirýär.
Tehnologiýa ýokary hasyl berýär we durnukly iş ýerlerinde ýokary täsir edýär.
Milli telekeçilik we innowasiýa meýilnamasy (NEIP) arkaly Gana hökümeti, dört ýylyň dowamynda 1000 teplisa taslamasyny döretmek arkaly 10,000 iş ýerini döretmäge umyt baglaýar.
NEIP telekeçiligi goldamak boýunça müdiri jenap Franklin Owusu-Karikariniň pikiriçe, bu taslama ýaşlar üçin iş ýerleri döretmek we azyk önümçiligini ýokarlandyrmak ugrundaky tagallalaryň bir bölegidi.
NEIP çig mal öndürmek we teplisa gümmezlerini oturtmak arkaly 10,000 gönüden-göni iş ýerini, gümmez üçin 10 sany durnukly iş ýerini, şeýle hem 4000 gytaklaýyn durnukly iş ýerini döretmegi maksat edinýär.
Taslama miwe we gök önüm öndürmekde başarnyklary we täze tehnologiýalary, şeýle hem miwe we gök önümleri ekerançylykda we marketingde kämilleşdirilen ülňüleri geçirmek üçin uzak ýol geçer.
NEIP teplisa ekerançylyk taslamasyndan peýdalanýanlar, tabşyrylmazdan ozal iki ýyllap dolandyryşda tälim alarlar.
NEIP-iň habaryna görä, şu wagta çenli Dawhýenýada 75 sany teplisa gümmezi guruldy.
NEIP, başlangyç we kiçi telekeçiler üçin toplumlaýyn milli goldaw bermekden ybarat bolan hökümetiň öňdebaryjy syýasaty başlangyjydyr.
Howanyň üýtgemeginiň bu döwründe, ekerançylyk ýerleriniň hasabyna emläk ösüşine bolan islegiň artmagy bilen bir hatarda teplisa ekerançylygy Afrikada oba hojalygyny ösdürmegiň ýoludyr.
Gök önümler, Afrika hökümetleri teplisa ekerançylyk tehnologiýasyny ösdürmäge köp üns berse, ýerli we daşarky bazarlaryň islegini kanagatlandyrmak üçin güýçlener.
Tehnologiýanyň üstünlikli ornaşdyrylmagyny üpjün etmek üçin gözleg institutlarynyň we daýhanlaryň ummasyz maýa goýumlary we mümkinçilikleri artdyrmak zerurlygy ýüze çykýar.
Gana uniwersitetiniň Günbatar Afrika ekinleri gowulandyrmak merkeziniň (WACCI) esaslandyryjy direktory, professor Erik Dan.Dankua, merkez tarapyndan gurnalan ösümlikleriň dürli görnüşli dizaýny boýunça iki günlük seminaryň açylyş dabarasynda çykyş etdi. Günbatar Afrikanyň aşaky sebitinde azyk we iýmitleniş howpsuzlygyny ýokarlandyrmak üçin ýokary hilli gözleg gerekdi.
Institutlarymyzy ýokary hilli gözleg üçin oba hojalygynyň innowasiýalary üçin ajaýyp merkezlere öwürmek - Günbatar we Merkezi Afrikada oba hojalygyny özgertmek üçin oýun üýtgedýän önümleri ösdürmek üçin kiçi sebitde oba hojalygynyň gözleg mümkinçiliklerini täzeden gurmagyň zerurdygyny aýtdy.
Parnik ekerançylygy hökümetleriň köp işsiz ýaşlary oba hojalygyna çekmek üçin ulanyp biljek güýçli tehnologiýadyr we şeýlelik bilen kwotanyň yklymyň sosial-ykdysady ösüşine goşant goşmagyna mümkinçilik döreder.
Gollandiýa we Braziliýa ýaly ýurtlaryň ykdysadyýeti gülläp ösýän parnik ekerançylyk tehnologiýasy sebäpli ajaýyp işleýär.
Birleşen Milletler Guramasynyň Azyk we oba hojalygy guramasynyň iň soňky hasabatyna görä, Saharanyň günortasyndaky Afrikada 23-16 million adam 2014-16-njy ýyllarda ýeterlik iýmitlenmedi.
Afrika hökümetleri oba hojalygyna we oba hojalygyna gözleg we potensialy ýokarlandyrmak üçin ummasyz maýa goýsa, bu açlyk ýagdaýy tersine bolup biler.
Afrika oba hojalygynda tehnologiki ösüşiň bu döwründe yzda galdyryp bilmeýär we gitmegiň ýoly teplisa ekerançylygydyr.
Iş wagty: 28-2023-nji fewral